(verschenen in El Gusto, nummer 13, 2013)

Wat is de synergie tussen een mooie whisky en een sigaar van goede kwaliteit ? Er zijn twee smaakscholen die massaal aangehangen worden. Of de twee zijn van gelijke sterkte en dus geen van beide dominant van smaak. Of ze zijn juist elkaars tegenpolen en gaan in die hoedanigheid een strijd met elkaar aan. Na mijn uitgebreide tocht door de Schotse Hebriden afgelopen zomer [i] wil ik mij deze keer laten bijpraten over het geheim achter de goede sigaar.

De Hertogh sigaren

Ik reis daarvoor af naar onze zuiderburen, naar Arendonk. Mijn afspraak is met expert Ton Buenen. Hij is meer dan bereid om mij twee uur lang rond te leiden door zijn sigarenfabriek. Een Brabander in België ? Ton is in de negentiger jaren gaan samenwerken met Gerard De Graaff, eigenaar van De Graaff Sigaren te ‘s-Hertogenbosch. Na enige tijd wordt een gedeelte van de productie overgeplaatst naar Arendonk, naar de Rubens Sigarenfabriek van de heer Dederer. We schrijven 2004 wanneer Ton de zaak over kan nemen. De naamsverandering in een economisch lastige periode maakte de doorstart moeilijk. Echter, Ton’s vasthoudendheid, gedrevenheid, creativiteit en zakelijkheid maken dat De Hertogh Sigaren momenteel een prachtig product is dat zijn plaats heeft veroverd op de Nederlandse en Duitse markt.

Vakwerk

De sigaar die ik even later op mag steken in het kantoor van De Hertogh Sigaren is zojuist gefabriceerd door meesterdraaier Lambert. Voor hem liggen linkse en rechtse exemplaren. Hij is druk doende de bladen van de hoofdnerf te ontdoen en de twee helften netjes glad te strijken. Met enthousiasme legt Lambert het verschil uit tussen een blad uit Sumatra en een uit Cuba. Het lichtere Cubablad is te vochtig geweest, zegt hij en dat zie je direct aan het kleurverschil. Het Sumatrablad is zogezegd top of the crops en wordt daarom als smaakvol dekblad gebruikt, het jasje van de sigaar. Zijn vingervlugheid en kennis verraden een jarenlange ervaring. Ik krijg een stevige, vers gedraaide corona van hem aangereikt. De milde smaak, de makkelijke trek en de combinatie met de dampende kop koffie brengen mij in lichte verrukking: wauw…..!

Pairing

Hoe komt het dat ik bij deze milde corona nu zonder aarzelen aan een Lagavulin 16 y.o. denk of zelfs aan een iets lichtere Auchentoshan 12 y.o. ? Wat is de juiste pairing ? Waarom neig ik niet naar een zachtere Macallan 10 y.o., een Balvenie of Tomintoul ? Bestaat er trouwens zoiets als een objectief aantoonbare smaakrelatie tussen sigaren en whisky’s ? Smaak is tot op zekere hoogte te objectiveren, zegt de Nederlandse smaakprofessor Peter Klosse [ii], maar proeven is persoonlijk. Dit geeft hoop. Behoort een objectieve benadering van smaaksensaties dan toch tot de mogelijkheden ? Ik steek mijn licht op bij whiskyliefhebber Ralf Mitchell van Ralfystuff [iii]en probeer mij in te leven in zijn keuze.. Een zachte Speyside whisky hoort bij een sterkere Cubaanse sigaar, zegt Ralf. Masterblender Richard Paterson van Whyte & Mackay Ltd. spreek ik op het laatste International Whisky Festival 2012 in Den Haag over zijn Dalmore Cigar Malt en de pairing met sigaren. Paterson is, in tegenstelling tot Mitchell, op zoek naar gelijk afgestemde smaken, niet naar contrasten. “The perfect ones to go with Dalmore are Hoyo de Monterey Epicure Number 2 and Partagas No 2 and 4. Many of these great flavours in the cigars can be found in the whisky too”. Het prestigieuze Amerikaanse whiskyblad The Whisky Advocate probeert in een vergelijkend onderzoek naar de juiste pairing te zoeken tussen sigaren en whisky [iv]: “One partner will typically fill in for the other’s weak spots or improve on its strong points, and together they soar”. “ [ …] Matching like flavors in a pairing are not necessarily a recipe for success”, schrijft Jack Bettridge. Het Amerikaanse panel is op zoek naar complementariteit, naar een mooie balans, naar smaken die elkaar omhelsen. Iedereen zoekt, maar niemand komt tot een objectieve maatstaf. Is het een illusie om hierin enige vastigheid te vinden ? Laat ik nog even verder roken en proeven.

Ambachtelijk werk

Ton Buenen laat mij het gehele proces zien van sigarendoos naar binnengoed, van de buitenkant naar de kern. Ik ben absoluut geen kenner en daarom is dit voor mij als sigarenliefhebber een spannende opbouw: steeds wordt een tipje van de sluier opgelicht in deze voor mij volle winkel met snoepgoed. Een ding staat vast: hier wordt met zorg en liefde sigaren van zeer hoge kwaliteit gemaakt. In het kantoor zijn een behoorlijk aantal sigarendozen in rekken opgestapeld; netjes gerangschikt en klaar voor verzending.

Na nog een kop koffie neemt Ton mij mee naar de eerste ruimte waar De Hertogh sigarenkistjes worden geassembleerd. De onderdelen van de kistjes worden kant en klaar aangeleverd. Met de zetmachine, de degel, wordt de deksel en zijkanten bedrukt. De letters in de degel worden nog handmatig gezet; een oud ambacht dat ik enkel ken van de vroege boekdrukkunst. Ook de randjes van de dozen worden handmatig van sierband voorzien, waarna tevens het scharnier wordt aangebracht. Kortom, een ambachtelijk totaalproduct van doos tot sigaar.

Islay en Arendonk

De volgende zaal is gevuld met machines. In de door TL verlichte ruimtes zie ik werkbanken, werktafels, sigarendozen, sigarenbandjes, sigaren in persen, sigaren opgestapeld, sigaren in folie, en vooral veel, heel veel machines. De stripmachine en de compleetmachine zijn staaltjes van technisch vernuft. Toch is dit geen hightech bedrijf, maar het doet mij direct herinneren aan de befaamde Laphroaig Distillery op Islay, waar ook het ouderwetse ambacht en vakwerk van de mensen samen met het eindproduct centraal staan en de inrichting enkel ondersteunend is. Opsmuk en poeha is De Hertogh vreemd. Hier staat enkel de sigaar centraal en worden keuzes gemaakt tussen een likje verf of de liefde voor De Hertogh sigaar. Op de eerste verdieping leidt eigenaar Ton mij langs een aantal gelijkwaardig uitziende machines. Hier wordt het binnengoed omwikkeld met het omblad. Het resultaat wordt ook wel een bosje of wikkel genoemd. Deze bosjesmachines produceren elk een ander type sigaar. Er wordt zorgvuldig op toegezien dat het Besoeki omblad uit Java een beetje vochtig is om het op deze wijze beter in de ronde vorm te krijgen. Eenmaal uit de machine worden de sigaren meteen in houten blokken gelegd. Na een week moet er handmatig gedraaid worden om alle naden goed plat te krijgen. De bosjes hoeven nog niet direct van het belangrijke dekblad voorzien te worden. “In deze persen kunnen ze tijden blijven zitten….geen probleem”, zegt Ton. Wanneer de orders binnen zijn of wanneer de sigaren in de folie kunnen zullen ze van het belangrijke dekblad voorzien worden.

Blending

Mijn rondleiding eindigt met het binnengoed, de vulling van de sigaar. Op de vliering liggen de mooiste tabaksoorten opgestapeld Java, Braziel, Havana en Sumatra. Ton sorteert wekelijks de soorten tabak. Door een houten stortkoker komt de mengeling van tabaksbladen in de verschillende bakken terecht, zodat zijn mensen op maandag en dinsdag direct aan het werk kunnen. Maar, nog niet voordat hij de te kleine deeltjes uit de tabak heeft gezeefd. Dit restproduct wordt doorgaans graag door de imkers uit de buurt als pijptabak afgenomen. De blending is de start van alles. Hier maakt Ton de keuzes in verhoudingen. Om soms iets speciaals toe te voegen laat Ton mij een baal speciaal gerookt binnengoed ruiken. Ik ruik een lichte palinggeur. “Dit product doet het perfect bij een whisky”, lacht hij.

Jura sigaar

Terug op kantoor schenk ik een Talisker 12 y.o. in om het gesprek naar de kern te brengen: whisky en sigaren. Ton pakt een kort shortfillertje, ogenschijnlijk een minibolknak, uit een van de verzamelkisten en gaat twaalf jaar terug in de tijd. Iemand van de Jura Distillery benaderde hem toen om deze sigaar in ‘huge quantities’ te leveren.

Waarom juist deze sigaar, vraag ik. Vanwege het speciale binnengoed: DFC (dark fire-cured), is zijn antwoord. Daarbij ook het speciaal geselecteerde omblad en zorgvuldig gekozen dekblad.

Volgens de man van Jura de perfecte match bij zijn Jura whisky. Echter, de aantallen die Ton mocht leveren lagen ver boven zijn toenmalige productiecapaciteit. De deal ging niet door. Maar, tot op de dag van vandaag blijft De Hertogh Sigaren dit Hebredian rokertje maken. Helaas heb ik vandaag geen Jura whisky bij de hand om de proef op de som te nemen. Met twijfel vervult aanvaard ik de terugreis. “It’s your palate that’s the ultimate judge”, hoor ik Jonathan Stewart onlangs nog zeggen in zijn zoveelste videoboodschap op YouTube. Hij stelt me gerust: gelukkig ben ik niet de enige die nog niet kan kiezen.

Fred Blans