Diepgevroren whisky

De whiskywereld is sinds enige tijd een prachtig verhaal rijker: de ontdekking van enkele diepgevroren kratten whisky onder de hut van de Anglo-Ierse ontdekkingsreiziger Sir Ernest Henry Shackleton. Sir Henry werd geboren in Kilkea, County Kildare in Ierland op 15 februari 1874 en overleed in Zuid-Georgia op 5 januari 1922. Op 8 augustus 1914 start hij met 27 Britten zijn expeditie om Antarctica over land te doorkruisen. Zijn aanbod om terug te keren en zijn schip Endurance in te zetten voor de oorlog wordt door Navy-baas Winston Churchill afgewezen: ook op Antarctica dient eindelijk iets groots verricht te worden. In 1912 verloor Robert Scott immers tot schande van het Empire de race naar de Zuidpool met 33 dagen van de Noor Amundsen. De VPRO heeft een driedelige radioserie aan deze ijsheld gewijd: Ernest Shackleton wil de Zuidpool oversteken.

Het was Al Fastier, manager bij Antarctic Heritage Trust, die tijdens conserveringswerkzaamheden aan Shackleton’s weerbestendige hut op de Zuidpool op drie kratten whisky stootte. In zijn boek Shackleton’s Whisky beschrijft Neville Peat alle inns en outs van deze ontdekking en de remake van de malt whisky door Whyte & Mackay’s meesterblender Richard Paterson. Het Kerstnummer 2013 (issue 116) van het Whisky Magazine (UK) bevat een kort interview met de schrijver.

Mackinlay’s Rare Old Highland Malt

Halverwege 2010 wordt in het Canterbury Museum in Christchurch, New Zealand) een krat Mackinlay’s Rare Old Highland Malt Whisky binnengedragen en voorzichtig naar de speciaal gebouwde koelruimte gebracht. Een aparte gebeurtenis voor de medewerkers van het museum voor cultuur en kunst. De whisky wordt over een periode van twee weken teruggebracht van -20 graden Celcius naar 0. Een half jaar later worden drie flessen naar de Schotse Hooglanden getransporteerd om geïnspecteerd te worden door masterblender Richard Paterson.

De remake

‘Dit is de fles waar het om gaat’, zegt whiskyliefhebber Paul Moes in januari 2013. Hij is de trotse bezitter van een van de remakes van Shackleton’s whisky. Het certificaat dat bij de fles geleverd wordt onderstreept nog eens het waardevolle karakter van de fles; het houten kistje met opdruk en het bedje met stro het delicate aan deze malt whisky. De whisky is een knappe kopie van de hand van masterblender Richard Paterson. Hij kreeg van Whyte & Mackay alle ruimte om er iets moois van te maken. Maar, ook zonder deze remake zijn de verhalen van Shackleton en zijn mannen meer dan de moeite waard.

IJsmannen en -vrouwen

Sir Ernest Shackleton wordt genoemd in het rijtje met ijsmannen en -vrouwen die de zuidelijke ijskap toegankelijk hebben gemaakt in vaak uiterst gevaarlijke maar ook curieuze omstandigheden. Shackleton leidde de Imperial Transantarctic Expedition van 1914 tot 1916.  Zo was daar de Britse ontdekkingsreiziger Dr Vivian Fuchs, die de scepter zwaaide over de Commonwealth Trans Antarctic Expedition van 1955 tot 1958. Zij werd ondersteund door de bekende duizendpoot Sir Edmund Hillary die het baanbrekende werk voor haar deed in zijn ‘dash to the pole’  met zijn Ross Sea Party. Of nog bekender: Captain Robert Falcon Scott, die als een van de eersten (1910 – 1913) naar het koudste puntje ging in zijn Terra Nova Expedition. Alle reizen en helden zijn door de jaren heen gedocumenteerd, beschreven en verfilmd.

A Chinaman’s dram

De vele verhalen beschrijven de zuidpooltochten als ‘perilous adventures‘, gevaarlijke ondernemingen, niet op de laatste plaats vanwege de extreem lage temperaturen. Zo was Shackleton op enig moment 97 mijl van de  van de Zuidpool verwijderd; hij besloot – nadat hij de Union Jack had geplant en foto’s had gemaakt – terug te keren omdat de lange terugweg hen weleens fataal zou kunnen worden. Hij schreef de legendarische woorden in een brief naar zijn vrouw ‘I think you would prefer a live donkey than a dead lion’. Of het verhaal van een van de pony’s – luisterend naar de naam Chinaman – die een val door het ijs overleefde omdat een van Shackleton’s mannen hem een halve fles brandy in zijn keel goot.

Een drupje alcohol

Ofschoon Sir Ernest Shackleton zelf geheelonthouder was, had hij wel zorg voor zijn mannen: 516 flessen alcohol werden op 30 juli 1907 in Londen aan boord van de Nimrod geladen om toch de crew af en toe te kunnen trakteren op ‘a mild spree‘. Shackleton had 25 kratten whisky, 12 dozen brandy en 6 dozen port voor zijn expeditie besteld. De Mackinlay’s Rare Old Highland Malt werd geleverd door de Glen Mhor Distillery uit Inverness.

*) VPRO Radio OVT – Zondag 2 februari 2014, Radio 1, 11.20-12.00  Deel 2 Wat zoekt een Ier begin 20ste eeuw op Antarctica? En waarom wordt, de Ier in kwestie, Ernest Shackleton, een eeuw later nog altijd vereerd, heeft hij een eigen fanclub en genootschap en museum. Laura Stek ging op zoek naar het verhaal en de cultus rond de Ierse poolreiziger en maakte er een tweedelige documentaire over.