Té Bheag als de maat 

Torabhaig Distilleerderij

Het bedrijf Gaelic Whiskies (Prában Na Linne Ltd.) is weggemoffeld in het zuiden van het ruige eiland Skye, op Eilean Iarmain, Sleat. Dit deel van het eiland wordt ook wel de ‘tuin van Skye’ genoemd. Anders dus dan het vulkanische noorden van het eiland waar we Talisker vinden, komen we hier in een vriendelijker groen, rotsachtig heuvellandschap terecht.

De vier jaar overleden eigenaar, Sir Iain Andrew Noble (1935-2010), droeg het eiland, haar bewoners en de cultuur het Gaelic een warm hart toe. Het ligt in de bedoeling een nieuwe distilleerderij  onder te brengen in een 19e eeuwse boerderij in het plaatsje Torabhaig. Het is Noble door de jaren heen gelukt om met deze passie twee mooie blends (Té Bheag en MacNaMara ) en een vatted malt (Poit Dhubh ) van constante kwaliteit te maken. De populariteit van de Té Bheag  is in ons landje matig, maar op andere plaatsen, zoals de voormalige Schotse kolonie Nova Scotia (Canada), behoorlijk hoog.

Erkenning

Het lezen van de diverse whiskylabels in het Gaelic heeft altijd iets mysterieus. Dit geldt in hoge mate voor  het label op de fles van Té Bheag.  Het Schots-Gaelisch is ook voor het geoefende taaloor onbegrijpelijk, maar maakt mij tegelijkertijd nieuwsgierig. Het is een Indo-Europese taal, gelinkd aan het Bretons, Iers, Manx (een eiland in de Ierse Zee) en Welsh. Op mijn Hebridenreis zag ik dat verkeersborden op de eilanden tweetalig zijn en merkte ik dat gesprekken in winkels absoluut niet te volgen waren. Dat werd dus niet effe lekker meebabbelen met een elleboog op de bar en een plaatselijk eilandbiertje los in de hand. In gesprekken met bewoners viel mij de drang op om het Gaelic weer op de kaart te zetten. Op het Schotse vasteland aan de westkust is het al als keuzevak op primary schools te volgen. Deze roep om erkenning werd ook in Brussel gehoord. De Europese Unie erkende in 2009 zowel het Welsh als het Schots-Gaelisch als officiële  correspondentietaal.

Zicht

De fles is weinig fancy – helder en zonder glasopdruk – en ligt lekker in de hand. Het label doet heerlijk klassiek aan: Té Bheag Nan Eiliean Blended Scotch Whisky, lees ik op het voor- en achterlabel. Naast die uitgebreide naam, die ‘small dram of the islands’ betekent, is er een verhaaltje afgedrukt in het Schots-Gaelisch en in een lettertype dat lijkt op Blackadder ITC. Sir Iain Andrew Noble heeft er vervolgens zijn paraaf onder gestempeld. Dan, ten overvloede, en waarschijnlijk naar analogie van de tweetalige verkeersborden staat er in het Schots-Gaelisch nog eens a Scotch whisky: Uisge Beatha Albannach. Het label heeft een frisse witte kleur, is subtiel goud omrand en gevuld met een grijs/bruinrode kleurzetting. De kleur van de whisky is tevens fantastisch licht-roodbruin en neigt bij daglicht naar het oker. Kortom, een klassieke herfstkleur en dat alles zonder bijkleuring. Het glas dat ik vandaag kies is een tulpglas.

Omstandigheden

We praten vandaag over tijd, plaats en gezelschap. Allemaal elementen die erg persoonlijk zijn. Over tijd valt iets te zeggen. Ik laat mijn proeverijen zo rond half drie in de middag beginnen, om de doodeenvoudige reden dat men dan nog geen honger heeft en meestal nog geen alcohol heeft genuttigd. Met plaats bedoel ik tevens ambiance, iets wat  een belangrijke kan maken op het gezelschap 1). Bijzondere plekken maken altijd indruk en zijn altijd te prefereren; ze hebben zonder meer invloed op de whiskyervaring. Dit geldt trouwens voor iedere whisky die geproefd wordt, ook de Té Bheag.

Geur & smaak

Goed, nu het niet onbelangrijke laatste onderdeel. Terug naar the whisky at hand, onze Té Bheag. Deze whisky is niet koud gefilterd en er is geen kleurstof aan toegevoegd. WYSIWYG zou ik zeggen. Alcohol is niet het eerste wat ik ruik; geen reden voor mij dus om er water aan toe te voegen. Ik probeer mijn eerste slok zo lang mogelijk uit te stellen.  Enfin, mijn Té Bheag kruipt qua smaak aan tegen een zachte Islay, een Oban misschien, wellicht wel logischerwijs een Talisker van Skye. Mister Noble heeft in deze prijswinnaar malts van Islay, de Islands, de Highlands en de Speyside toegevoegd van tussen de 8 en 11 jaar oud. De sherrytonen die ik in de verte proef wijzen naar de gebruikte vaten. De textuur is zacht en pas in de mond bespeur ik een lichte geturfdheid. Nee, deze Té Bheag slaat een uitstekend figuur naast een malt in een line-up.

Gaelic

Gaelic [uitspraak: gallik] is de West-Schotse variant. Hiermee wordt dan de Hebriden bedoeld. In het Schotse-Gaelisch is de uitpraak [geilik]. Té Bheag [uitspraak: chey vek] is Gaelisch voor: ‘the little lady’. Ook wel in de spreektaal ‘a wee dram’ genoemd, dat ‘een slokje’ betekent. Uisge Beatha [uitspraak: oeschke Bah], betekent ‘aqua vita’ , ‘water of life’, ‘levenswater’. Vervolgens is het Gaelisch ‘Uisge’ is in het Schots verworden tot ‘whisky’. Uisge Beatha Albannach (uitspraak: oeschke bah al banag) , betekent ‘whisky from Scotland’ of  ‘Scotch whisky’. Nan Eiliean [uitspraak: nan ell-lan], dat ‘eiland’ betekent. Eilean Iarmain [uitspraak: ell lan eermun] , betekent in het Engels ‘the island of larma(i)n’.

Ik zou zeggen: Slainte Mhath [uitspraak: slonsjeva] en dat betekent ‘proost’.

 1)  I Second That Emotion, Colin  Dunn, Malt Whisky Yearbook 2012, MagDig Media Limited 2011. ISBN 978-0-9552607-8-0

.