[…] Mevrouw Guislain repeteert monotoon de bij mij bekende folder. Het zal niet makkelijk worden om bij deze down to earth zakenvrouw de juiste passieknoppen te vinden om aan te draaien.

(Verschenen in Whisky Passion no 1, 2015)

‘U vraagt en wij draaien’ lijkt het motto van Malterie du Château (Castle Malting), Beloeil. Het Zuid-Belgische moutbedrijf mag dan wel niet de grootste speler op de markt zijn, zij is met haar 146 jaar wel de oudste en tevens de meest innovatieve. Sinds de Castle 8000 gepresenteerd is aan de wereld, staat menigeen zich te vergapen aan dit blinkende, 12 bij 20 meter, computergestuurde rooster-monster.

Customer made

Mijn auto parkeer ik naast het kanaal Blaton-Aat, waardoor ik tevens een prachtig uitzicht heb op het vlakke land van de Franstalige provincie Henegouwen in Wallonië. Het plaatsje Beloeil staat bekend om haar prachtige kasteel, dat prominent afgedrukt staat in het logo van Malterie du Château (Castle Malting). Een mix van geuren waait mij tegemoet. Als ik de folder moet geloven kan dit variëren van gemoute gerst, turf, biomout, speciaalmout, gebrande chocola, koffie en caramel. ‘Zo’n 160 landen kloppen hier aan voor hun mout’, zegt Marylène Guislain, sales manager bij Castle Malting. Ze is net terug van een promotietour uit Brazilie. ‘Ongeveer zo’n 1600 brouwers wereldwijd gebruiken onze mout die wij customer-made aanbieden’. Mevrouw Guislain repeteert monotoon de bij mij bekende folder. Het zal niet makkelijk worden om bij deze down to earth zakenvrouw de juiste passieknoppen te vinden om aan te draaien.

Whiskydistileerderijen

Het kopje koffie komt uit de koffiemachine die in de hoek van de kamer staat. Een vroeg jaren zeventig interieur: gelakte triplex panelling, verkleurde foto’s van lang vervlogen tijden en enkele wekpotten met daarin verschillende graansoorten op een dressoir. ‘Castle Malting levert aan ongeveer 20 whiskydistilleerderijen in Europa haar mout, zo’n slordige 30.000 ton per jaar in 70 varianten waarvan 30 organische malts. In België is The Belgian Owl onze klant’, vervolgt Marylène. Ik sta op het punt om de 19 andere op te schrijven, maar die informatie is bedrijfsgeheim. ‘Wat ik u wel kan toevertrouwen’-  ze buigt zich voorover naar mij en gaat verder op zachte toon – ‘is dat het distilleerderijen zijn in Brazilie (Union Distillery do Brasil) , Zweden, Denemarken, Duitsland, Thailand en Frankrijk’. Ook ik buig naar haar toe en voeg daar zachtjes aan toe:  ‘Dan moet dat uit Frankrijk óf Claeyssens Distillery óf Glan ar Mor Distillery óf Menhirs Distillery zijn’. Stilte. Ze kijkt me aan en lacht. Nee, ik zie het al, charme werkt niet. Ik gooi het over een andere boeg en ben erg benieuwd naar de nieuwste uitvinding van ingenieur directeur Jean-Louis Dourcy, de Castle Malting 8000.

Turf

Gewapend met een stel kaplaarzen en witte stofjas loop ik met Marylène mee naar de andere kant van het kanaal, naar het kloppend hart van de fabriek, de mouterij. Het kanaal Blaton-Aat wordt nog dagelijks gebruikt voor de aan- en afvoer van grondstoffen en afgewerkte producten van en naar de Antwerpse haven. Het is hier voorzichtig manoeuvreren met pen, papier en fototoestel in de modder rond de fabriek. Over niet al te lange tijd  zal aan de overkant op Rue de Mons een geheel nieuw gebouw verrijzen waar de camions – zo’n 70 per week – hun granen kunnen afleveren. Tegen de buitenmuur van de fabriek stuit ik op wat lijkt op een ouderwetse stalen kolenbak: aanvoer van boven, afvoer van onder. ‘Dit is onze turfoven’, zegt mijn gids. We kopen onze turf mondjesmaat in het noordoosten van Schotland, ‘inland peat’ wel te verstaan’. De gemoute gerst wordt door veel distilleerderijen op ppm besteld. ‘We maken op vraag elke variant, maar over het algemeen is de moutspecificatie Château Whisky Light (ppm: 15 tot 25 ppm) of Château Whisky (30 tot 45 ppm)’. Ook sommige Duitse ‘Rauchbieren’ worden met Château Tourbé (Château Peated, 5 tot 10 ppm) gebrouwen, met dit verschil dat men daar geen turf gebruikt, maar hout. ‘Veel vraag is er in ons eigen land naar speciaalmoutingen: zo’n 1220 biermerken gaan in België alleen al over de toonbank’.

Duurzaamheid

We lopen naar een nieuwe aanbouw waar Marylène met enige trots de deur openhoudt: ‘Tada ….here she is’, zegt ze, ‘de Castle Malting 8000’. Ik ontwaar een gigantische wirwar van glimmende buizen, afzuigers, plateaus, computers en regelkasten. ‘Hier hoeft niemand meer bij te zijn’, glimlacht mevrouw Guislain  breeduit met haar handen in haar zij. ‘Dit malt roasting monster kan op afstand ingesteld worden en met grote precisie branden (double roasted capacity), zonder dat je later die vervelende smaak van verbrande gerst in je mond hebt, zoals vroeger.  Het resultaat is meer smaak en een crispy bite’.  In de folder lees ik dat de vele buizen en pijpen er zijn om de energie te hergebruiken. De stoom wordt opnieuw geïnjecteerd in de kilning-equipment. Duurzaamheid als oogmerk en geen afvalstoffen in de omgeving, hebben de ontwerpers bedacht. Marylène loopt naar de opgestapelde zakken met reeds bewerkte boekweit, spelt, haver, gerst en vult een hand met Château Roasted. Ik proef een knapperige koekjessmaak en fantaseer er een dito biertje bij. De machine wordt door een jongeman op een ander programma gezet. Hij komt vervolgens naar mij toe en stelt zich voor. In de ongelofelijke herrie van het roostermonster probeer ik te praten met deze hoofdingenieur die, samen met de directeur, aan het begin heeft gestaan van deze uitvinding. Helaas, hij is onverstaanbaar. Na een monoloog van vijf minuten moet ik constateren dat ik weinig heb meegekregen. Flarden van zijn verhaal vang ik op: de  conceptontwikkeling van het apparaat heeft drie jaar in beslag genomen, de eerste testbatches  waren in december 2011 gereed en hij werkt twenty-four seven. Ik onderbreek hem enkele keren beleefd met ‘Is that so ?’ en eindig laf met ’Very interesting’.

Smaak

De smalle trap naar boven leidt naar de testruimtes en de moutbakken. Ik loop over honderd jaar oude planken en merk dat het dragen van een stofjas geen overbodige luxe is in deze oude fabriek. Het verhaal gaat verder, terwijl we de betegelde testruimte binnenstappen. ‘De hoeveelheid en het soort gist bepalen de smaak. De combinaties die door brouwerijen gemaakt kunnen worden zijn enorm. De klant vraagt om meer smaken en de echte liefhebbers willen natuurlijke producten en ingrediënten.  In het laboratorium zie ik dat alle graansamples uit de vrachtwagens (3 per wagen) zorgvuldig worden getest op kwaliteit en vergeleken met het allereerste monster dat het graanbedrijf heeft aangeleverd. Castle Malting wil enkel topkwaliteit gerst en kiest dan altijd voor de two row spring barley. Deze graanviariant heeft meer ruimte voor de granen om te groeien en levert dus meer op dan de six row winter barley.

Craft breweries

Aan de muur zie ik oude wandplaten met daarop chemische reacties, productielijnen en graansoorten. Ik zie plotseling mijn oude scheikundelokaal voor me. Ook hier  een plank vol met Erlenmeyer kolven en een afzuigkast voor chemicaliën. ‘We proberen met techniek steeds meer zaken te beheersen’, zegt Marylène. ‘Ga maar na: over de gehele wereld heeft bier dezelfde smaak, maar het veel gebruikte water niet. Dit betekent dus dat er ingegrepen wordt. Alle bieren zijn daarom een cocktail van chemicaliën. Deze worden gebruikt om alle parameters constant te houden.  Zo wordt de dikte van het schuim bepaald, de tijd dat de schuimkraag ‘staat’, de kleur; zelfs het aantal belletjes in je bier. Hierdoor doen de industriële bieren het nog  goed. Maar, net zoals bij whisky, zijn de craft breweries in opkomst’. Ondertussen zijn we doorgelopen naar de ruimte waar een aantal grote kiembakken volop in bedrijf zijn. Na 3 tot 5 dagen kiemen wordt de gemoute gerst gedroogd, eventueel gemixed en klaargestoomd voor de Castle 8000. Ik neem afscheid van mevrouw Marylène Guislain en beloof haar dat ik morgen nog even contact heb over de namen van die andere 19 whisky distilleerderijen. Ze lacht en zwaait me uit.