(Verschenen in Whisky Passion nummer 4, 2015)

Foto’s: Bram Hageman

Drie wapperende groene vlaggen met elk een gouden koningskroon geven aan dat er nog steeds een whiskywind waait door het Hinthamereinde in ’s-Hertogenbosch. Whiskyslijterij De Koning viert in oktober 2015 haar gouden jubileum: in 50 jaar van wijnhandel naar whiskyspecialiteiten. Whisky Passion neemt een duik in verleden, heden en toekomst van een van de oudste en bekendste whiskyslijterij van Nederland.

Kroontjesgoud en flessengroen

‘Zie je iets ?’, vraagt eigenaar Rob Stevens met een brede glimlach wanneer ik zijn whiskywinkel binnenstap. Ik aarzel te zeggen dat ik denk dat de flessen afgestoft zijn, het houtwerk van de kozijnen opnieuw in flessengroen is geschilderd en de ramen eens gewassen zijn na tig jaar. Vooruit dan maar. ‘Klopt, helemaal goed’. We lopen naar buiten om de etalage te bewonderen. Diezelfde ochtend is de bovenruit van de etalage over de volle breedte zelfs bedrukt met grote, plakletters in kroontjesgoud: 1965-2015. Het feest kan nu echt beginnen.

Proeven en ruiken aan de kroonjuwelen

De huidige website – binnenkort ook van stof ontdaan en totaal vernieuwd – van het whiskyparadijs vermeldt enkele bijzondere proeverijen die op stapel staan voor dit najaar. ‘Ze waren na een kwartier uitverkocht’. Tijdens zijn Jubilee N&T schenkt Rob whisky’s uit 1965 en 1996, waaronder een bijzondere Strathisla 1965 G&M. Verder zijn er enkele proefavonden samengesteld uit de privéverzameling van de Whiskykoning met een zestal King’s whiskies. Op de menukaart lees ik King George VIII, King George IV, King’s Crown, 2 x King Edward I en een King’s Ransom. ‘Daarnaast presenteer ik telkens bij de normale proeverijen een verassing: een speciale of oude whisky. Rond de Kerst doen we nog twee extra proeverijen, waaronder ook een X-Mas & Cigar. Bij beide proeven we de Bokito’s van 2015; dit zijn de kanjers, de meest favoriete whisky’s van de N&T-bezoekers van het afgelopen jaar ’. Ook mijn voorganger Stan de Koning en zijn vrouw komen een dag in de winkel staan; erg leuk, omdat zij tenslotte 31 jaar van hun leven met passie deze toenmalige Wijnhandel De Koning (met extra vermelding ‘Whiskyspecialiteiten’) hebben gerund.

King’s Tasting Room

Rob Stevens is direct na overname op 1 oktober 1996 begonnen met het smaakvol inrichten van een heuse King’s Tasting Room naar voorbeeld van de Schotse Blender’s Room die hij ooit een had gezien bij de SSMWS (Scotch Single Malt Whisky Society) in Schotland. ‘Ik denk – na Van Wees in Amersfoort – het tweede proeflokaal in Nederland’. Boven een groot gedeelte van de bruine lambrisering staan plankenhoog de exotische whisky’s schouder aan schouder opgesteld tezamen met water jugs en whisky ceramics. ‘Deze activiteit gaf in 1997 echt een boost aan zowel mijn winkelverkoop als naamsbekendheid’. De goed gedocumenteerde inschrijfpagina van de wekelijkse proeverijen op de website stralen vakmanschap, kennis en ook de constante knipoog uit die eigenaar Rob Stevens zo kenmerkt. Hij stempelt zowel na afloop van zijn proeverijen alsmede in de winkel royaal met zijn kroontjes voor de vele spaarlustige klanten. ‘Wanneer u genoeg kroontjes hebt gespaard mag u in januari naar de Bottom’s Up N&T komen om van onze Bokito’s en onze leftovers te komen snoepen’.

Kroonprins

Direct na de overname was er belangstelling van de pers. Zelfs het Algemeen Dagblad wilde even iets verifiëren: ‘Meneer Stevens, het schijnt dat de kroonprins een slijterij heeft gekocht in Den Bosch. Weet u daar iets meer van ?’ ‘Ik heb dit als kroonprins van Stan de Koning toen even uitgelegd. De journalist was meteen ontnuchterd’. Belangstelling is altijd prima. ‘Op enig moment ben ik voor de aardigheid op een wereldkaart knopspelden gaan prikken in alle landen van waaruit ze mijn whisky’s bestelden. Ik ben er mee gestopt’, zegt Rob niet zonder enige trots.

Oslo teer

Na zoveel jaren whiskyslijterij liggen de anecdotes voor het oprapen. Op een ochtend stapt een klant de winkel binnen met een klacht. Zijn onlangs aangeschafte fles whisky smaakt naar Oslo teer en had zeker niet de beloofde geur van ‘een winterwhisky, eentje met kampvuren op een strandje of gerookte vis met een tikkeltje pekel of de geur van ziekenhuisgangen en ouderwetse tandartsbehandelkamers’. In zijn jeugd hadden zijn ouders hem te vaak in Noorwegen de geur laten opsnuiven van oude houten kerkjes die behandeld waren met teer, Oslo teer. ‘Deze whisky is niet bedorven meneer, maar komt van Islay’, legde Rob de man uit. ‘Dat kan wel zo zijn, maar mij krijgt u nooit meer naar Noorwegen. Ik wil alleen nog maar naar Schotland !’.

Van wijn naar whisky

We zitten achter in de winkel in twee van whiskybarrels gemaakte stoeltjes. ‘Ooit eens bij een cooperage in de Speyside gekocht nog voor de overname’. Dat was ook het moment dat Rob begon met de omwenteling in de winkel. ‘Wanneer iets niet meer voorradig was of niet meer courant, vulde ik het niet meer bij maar kocht in plaats daarvan whisky. Ik nam een winkel over met 450 whisky’s, het zijn er nu meer dan 1350. Het eerste wat ik eruit deed waren de bieren; van die kratten kreeg ik pijn in mijn rug of ik stond flesjes leeg te gooien die over de houdbaarheidsdatum waren’. Het is onze jubilerende slijter gelukt om van zijn winkel door de jaren heen een World of Scotland te maken. De vele whiskykruiken (jugs), keramieken schenkers, decanteerflessen en whiskyboeken vullen de schappen boven, onder en naast de muren vol met zorgvuldig (afgestofte) whisky’s. ‘Ik heb alles weer eens in de hand gehad om te fotograferen voor de nieuwe website. Heerlijk om weer eens te weten wat je hebt’.

Kasteelkelder vol met whisky

‘Hoeveel whisky’s passen er op dit plankje ?’, vroeg de man die zich op een ochtend meldde bij de whiskybalie. ‘Twaalf’, zei Stan de Koning na wat passen en meten. ‘Dan zet u die 150 andere plankjes ook maar vol’. Dit was in 1996, juist voordat Rob de winkel zou overnemen. Oef, daar gaat mijn overname, dacht onze jonge ondernemer. Iedere maand kwam de nieuwe verzamelaar echter langs om de flessen mee te nemen die Rob zelf voor de winkel bestelde. Het kwam zelfs zover dat de man in kwestie geen zin meer had om vanuit zijn kasteel naar ’s-Hertogenbosch te rijden om de voorraad op te halen. ‘Komt u het maar brengen en richt het maar leuk in’ was de opdracht. Wat Rob aantrof was een gigantische whiskykelder met gemetselde gewelven en nissen, glazen planchetten en subtiele verlichting. Het zou in de tijd die volgde een vast uitstapje worden.

Whiskyschool

Rob’s zat vol ideeën. Hij startte in 2001 een masterclass voor liefhebbers. Zeven klasjes zijn tot 2007 bij elkaar geweest om zowel theorie als praktijklessen te nemen in de King’s Tasting Room. Het woord masterclass bestond toen nog niet. De theorie was gebaseerd op het legendarische boek Appreciating Whisky van Phillip Hills en verder uitgewerkt door Jeroen van de Sluijs, de ´alcohol technoloog´ bij Heineken.´De studenten hebben leren ruiken, proeven, whisky gedistilleerd en zelfs een blended whisky gemaakt. Het was een mooie mix tussen theorie en praktijk´, zegt Rob nostalgisch. ´De grote finale was een whiskyschoolreisje naar Bladnoch in 2006. Daar hebben we met een groepje graduates op de Bladnoch Whiskyschool in de praktijk geleerd hoe je whisky maakt en een eigen vat gevuld. Deze zal nu onderhand wel gebotteld kunnen worden, maar Bladnoch is intussen failliet gegaan…´.

Een kroon op het werk

Als eerste slijter in het nieuwe millennium ontving Rob de Scotch Single Malt Whisky Award 2000 van de Scotch Single Malt Whisky Society (SSMWS) voor zijn geleverde diensten aan het verspreiden van het product whisky en zijn innovatieve manier van werken. Een kroon op het harde werken in de eerste jaren. Niets vermoedend werd hij naar de drankenbeurs in Utrecht gelokt, alwaar hij op het schild werd gehesen voor zijn verdiensten. ’Zonder meer een leuke dag’, zegt Rob achteraf nuchter. ‘Maar je moest wel met dat zware bord helemaal naar huis’.

A dram for every person

Al jaar en dag is het motto van Whiskyslijterij De Koning hetzelfde: ‘A dram for every person’. Iedere klant wordt aan een whisky geholpen die past bij zijn smaakbeschrijving. Naast de vele Schotse whisky’s mogen bourbons ook onderdeel uitmaken van het winkelaanbod. Als zoon van een Amerikaanse vader dronk Rob in zijn jeugd al Four Roses. Omdat opvoeding zich nooit verloochent neemt het bourbonaanbod dan ook enkele schappen in. Daarnaast is in het laatste jaar de AZC-kast bij de keuze van de klant ook een grotere rol gaan spelen. ‘Hierin staan de whisky’s uit diverse landen die graag opgenomen willen worden in de grote whiskywereld’, legt onze slijter uit met een glimlach. ‘Denk aan landen als Nederland (Millstone), Belgie (Belgian Owl), Taiwan (Kavalan), India (Amrut en Paul John) en Australië (Overeem). Mensen zien dat er meer is dan Schotse whisky’s en bourbons. Enfin, Whiskyslijterij De Koning is klaar voor de komende jaren: met vlag en wimpel geslaagd mag ik concluderen.

Willy en Stan de Koning ‘Rob had, van het moment dat hij de winkel overnam op 1 oktober 1996, een andere aanpak. Hij liet klanten snuffelen en rondkijken’, zegt eerste eigenaar Stan de Koning. ‘Ook de whisky’s die hij hier heeft neergezet, zijn fantastisch. Hoe wij met de whisky’s begonnen zijn ? Willy en ik wilden na verloop van tijd wel eens iets uitproberen in onze wijnhandel en whisky was zo’n product’. Stan ging in een later stadium zelfs literflessen halen bij een kennis in Amsterdam. Niet helemaal volgens de etiquette, maar er zat wel meer marge op. Als rasechte verkoper wist De Koning dat de Cardhu 12 y.o. ook aan dames te slijten was. ‘Begin nou niet met zo’n sterke whisky, mevrouw. Pak deze Cardhu en bouw het rustig op’. Het werd om die reden Stan’s favoriete whisky. Stan en Willy wonen bijna om de hoek en komen dus nog vaak in de winkel die ze op 21 oktober 1965 openden. ‘Wat eigenlijk wel bijzonder is, is dat Rob de zaak eigenlijk nooit veel heeft veranderd in die 50 jaar’, zegt Willy. ’Heerlijk om binnen te lopen om zelf even te kunnen snuffelen’.