Numiscaat en whiskyliefhebber Herman Peek is gastschrijver op Leg before Wicket en duikt in de wereld van de geldafbeeldingen.

Robert Burns wordt in de Engelssprekende wereld, en zeker ook door de Schotten zelf, nog altijd beschouwd als een van de grootste nationale figuren die het land heeft voortgebracht. Dit komt op diverse manieren tot uiting; niet alleen door de tradities tijdens oudejaarsavond en op zijn geboortedag 25 januari, maar ook door de uitgifte van bankbiljetten en een herdenkingsmunt in 2009. 

Boerenleven

Het ouderlijk huis van Robert Burns was een kleine cottage, gebouwd door zijn vader William Burnes, een tuinman die loonwerker werd. Zijn moeder, Agnes Brown, was afkomstig uit een boerenfamilie. Van kinds af aan heeft Robert meegewerkt op de diverse boerderijen en ondanks de armoede en het werk, dat hem zwaar viel, heeft hij een goede jeugd gehad en ook onderwijs genoten. Zijn vader zag daar op toe.

Tam o’ Shanter

Zijn fascinatie voor poëzie ontwikkelde zich al vroeg. Tijdens het zware werk bedacht hij zijn zijn verhalen en gedichten; hij had immers geen tijd om achter zijn schrijftafel te gaan zitten. Daarnaast las Robert veel en was hij ook zeer geboeid door de verhalen over geesten, duivels en ander gespuis die zijn moeder en nicht Betty Davidson hem vertelden. Deze verhalen en zijn geboorteplaats Alloway met zijn omgeving zijn voor veel van Roberts verhalen en teksten een inspiratiebron geweest. Onder andere voor Tam o’ Shanter, een episch gedicht over de visioenen van een notoire dronkenlap.

Op onderstaande bankbiljetten (oud en nieuw) van The Bank of Scotland staat op de achterkant de beroemde Brig o’ Doon afgebeeld, de brug waar een van de heksen nog net de staart van Tam o’ Shanters paard kon buitmaken.

Nationaal symbool op nationaal gebruiksgoed

Sinds 1971 wordt Robert Burns ook afgebeeld op verschillende soorten bankbiljetten uitgegeven door de Schotse Clydesdale Bank. Het gedicht ‘To a Mouse’ schreef hij naar aanleiding van het feit dat hij tijdens het ploegen van het land een muizennest vernielde. Met het gedicht betuigt hij zijn spijt hierover. Hij toonde hiermee zijn affiniteit met levende wezens en zijn humanistische instelling. Immers, boeren stonden in zijn tijd nou niet bekend om hun bezorgdheid ten aanzien van muizennesten op hun land. Een portret van Burns staat afgebeeld op de voorkant. De muis uit het gelijknamige gedicht, samen met een wilde roos – uit zijn ode aan de liefde ‘A Red, Red Rose’ – worden afgebeeld op de achterkant van het eerste bankbiljet met Robert Burns als thema.

 

Famous Scots

Dit biljet maakt deel uit van een serie bankbiljetten van de Clydesdale Bank met als thema Famous Scots. De serie bestaat uit de volgende biljetten: £ 5,- Robert Burns, £ 10,- Mary Slessor, zendelinge in West-Afrika, £ 20,- King Robert The Bruce, £ 50,-  Adam Smith,  moraalfilosoof en pionier op gebied van de politieke economie en £ 100,- Lord Kelvin, natuurkundige.

Highland Mary

In 1784 stierf Robert Burns’ vader, hem als hoofd van de familie achterlatend. Dit leek hem wat vrijheden te geven en de eerstvolgende jaren gaven hem veel creatieve energie en waren ook zeer productief. Ook in 1784 ontmoette Robert Jean Armour, The Jewel van The Belles of Mauchline. Zij was een zeer toegewijde vrouw ondanks de vele affaires die Robert er op nahield. Deze liefdes op hun beurt waren inspiratiebronnen voor zijn verhalen en teksten. Zeker voor het aangrijpende verhaal over Mary Campbell  ‘Highland Mary’. Dit verhaal is naar Roberts eigen zeggen door de ware liefde ontstaan:

‘For my own part I never had the least thought or inclination of turning poet till I got heartly in love and then Rhyme and Song were, in a manner, the spontaneous language of my heart’.

Emigratie

Omdat zijn schoonvader, vanwege zijn affaires niet instemde met een huwelijk tussen Robert en Jean, ondanks dat zij zwanger van hem was, voelde Robert zich zodanig afgewezen dat hij naar Jamaica wilde emigreren met zijn Highland Mary. Hij zag door middel van het publiceren van zijn verhalen, liedjes en gedichten een kans om de emigratie naar The West Indies te financieren en dus daardoor mogelijk te maken. Zijn plannen om te emigreren gingen uiteindelijk niet door. De reden hiervoor was dat Jean in september 1786 van een tweeling van hem beviel. Highland Mary stierf in oktober 1786.

Edinburgh

Daarnaast zorgde het  directe enorme succes van de publicatie van Poems, Chiefly in the Scottish Dialect dat Robert besloot toch in Schotland te blijven. Het boek werd opgevat als het werk van a heaven-taught ploughman door de Schotse literatuurcritici en werd in zeer korte tijd op grote schaal bekend en geprezen. Deze eerste editie, nu bekend als The Klimarnock Edition verwijzend naar de plaats van uitgifte, werd zo snel populair omdat Robert juist in het Schotse dialect schreef. Dat bracht hem naar Edinburgh waar hij zijn beroemdheid te gelde wilde maken. Hij genoot van zijn status en zag zichzelf steeds meer als ‘a Scottish bard’.

Clydesdale Bank 2008 – 2017

De uitgifte van nieuwe series, beter beveiligde bankbiljetten in 2008 en vervolgens in 2017 waren voor de Clydesdale Bank aanleiding om Robert Burns nu op bankbiljetten van £ 10,- af te beelden. Zijn portret weer op de voorkant en afbeeldingen uit de ‘skyline’ van Edinburgh op de achterkant.

 

Tweede Clydesdale Bank serie: The World Heritage Series

Dit biljet maakt deel uit van de tweede serie biljetten met als thema ‘Famous Scots’ bestaande uit: £ 5,- Sir Alexander Fleming. de ontdekker van penicilline, £ 10,- Robert Burns, £ 20,- King Robert The Bruce, £ 50,-  Elsis Inglis, arts en een van de oprichters van ‘The Scottish Women Hospitals for Foreign Services’ tijdens de eerste wereldoorlog en £ 100,- Lord Kelvin, natuurkundige.

Clydesdale Bank polymeer sinds 2017, de derde serie Famous Scots

De nieuwe polymeer biljetten van de Clydesdale Bank maken deel uit van de derde serie World Heritage Series met wederom als thema Famous Scots bestaande uit: £ 5,- Sir William Arrol, ontwerper van de Forth Bridge bij Edinburgh, £ 10,- Robert Burns. De data van uitgifte van de £ 20,-  , £ 50,-  en £ 100,-biljetten zijn nog niet bekend.

Burns’ laatste jaren

De eerste jaren na 1786 was een van Roberts productiefste perioden. Zijn beroemdheid en ook zijn meesterwerk ‘Tam o’ Shanter’ uit die tijd brachten hem echter geen rijkdom en Robert was genoodzaakt het boerenleven weer op te pakken. Er moest toch brood op de plank komen. Hij kreeg door een vriend een erfpacht aangeboden om een boerenbedrijf op te kunnen bouwen. Helaas werd dit geen succes en Robert werd tegen zijn zin in belastingambtenaar (exciseman/gauger) in Dumfries waar hij in 1791 naar toe verhuisde met zijn vrouw Jean Armour en hun kinderen. De gezondheid van Robert ging vanaf die tijd achteruit. Het voor hem in zijn jeugd veel te zware werk op het land en de latere lange tochten te paard door weer en wind eisten uiteindelijk zijn tol. Hij kreeg hartklachten en leed steeds erger aan reumatische aandoeningen. Op 21 juli 1796 stierf  Robert, slechts 37 jaar oud. Zijn laatste gedicht  ‘O wert tou in the cauld blast’ schreef hij voor de verpleegster die hem verzorgde. Op de dag van zijn begrafenis beviel Jean van hun jongste kind.

Auld Lang Syne

Zoals gebleken was Robert Burns een productief schrijver. Zijn meest bekende werk is misschien wel ‘Auld Lang Syne’, een lied over vriendschap. Dit lied wordt elk jaar in de Engelssprekende wereld op oudejaarsavond gezongen. Naast deze traditie op oudejaarsavond kan dit lied ook nimmer ontbreken op het ‘Burns Night Supper’ op 25 januari wanneer de geboorte van Robert Burns door alle Schotten over de gehele wereld wordt gevierd. Samen met het eten van de traditionele haggis wordt ‘Auld Lang Syne’ luidkeels gezongen bij het afsluiten van de avond.

British Royal Mint

In 2009 was het 250 jaar geleden dat Robert Burns werd geboren. Dit was aanleiding voor de Engelse overheid om hem te eren door middel van de uitgifte van een herdenkingsmunt van £ 2,- geslagen door de British Royal Mint te Llantrisant in Wales.