Rachel MacNeill weet als geen ander dat de band tussen Schotse whisky en de Gaelische cultuur en -taal sterk is.

Gaelic promoten middels whisky

‘Tenslotte komt het woord ‘whisky’ voort uit het Gaelische ‘uisgebetha’, levenswater’. Enkele jaren geleden richtte Rachel de Islay Whisky Academy op om onze nationale drank te promoten en op deze wijze meer onder de aandacht te brengen. Ze geeft cursussen die internationaal in de belangstelling staan en maakt daarbij gebruik van vakmensen die in de industrie werkzaam zijn.

Aha-moment

Ofschoon ze geboren is op Colonsay, verhuisde ze op jonge leeftijd naar Daill Farm bij Bridgend. Rachel herinnert zich nog goed dat whisky een onderdeel was van het leven van alledag op Islay. Ze kreeg een drupje in haar melk om goed te slapen; een beetje whisky gesmeerd op haar eerste uitkomende melktandjes en nam een eerste nipje uit de glaasjes van de volwassenen. Dit duurde tot aan haar aha-moment toen ze voor het eerst als puber proefde van een private cask of single malt.

Kiezels

Dit aha-moment geldt ook voor het Gaelic wanneer ze tijdens haar cursussen de taal een belangrijke plaats geeft. In haar cursusboek gaat ze in op het woord ‘uisge’ dat een onomatopee is van stromend water. ‘Dompel je onder in onze taal’, zegt ze. ‘Luister naar het geluid van de klinkers die over elkaar heen rollen als kiezels op het strand en die door de getijden in beweging worden gehouden.’

Anam an fhearainn

Wanneer ze over ‘terroir’ spreekt, zoekt ze naar een equivalent in het Gaelic. Na veel gesprekken komt ze met ‘anam an fhearainn’, de ziel van het land. Ze de voorkeur aan ‘fhearainn’ boven ‘tir’ omdat hier de connotatie in zit van mannen die het land bewerken. Haar smaakwiel, dat door mensen wordt gebruikt om hun whisky te beschrijven, wordt een ‘cuibhle bhlas’. Rachel moedigt haar cursisten aan om dit woord uit het Gaelic te gebruiken. Niemand rondt de cursus af zonder certificaat met daarop de nodige verwijzingen uit het Gaelic van ‘slainte mhath’ tot ‘te mhòr’.

Verankerd in cultuur

In haar uitnodiging aan deelnemers zegt Rachel dat bij het spreken over de Gaelische cultuur ook het Gaelic als taal automatisch ter sprake komt. Door kennis te maken met ‘Ceilidhs’ (LBW: muziekfeesten) en het het ‘Gaelic story-telling’, ervaar je uit eerste hand hoe whisky is verankerd in het Gaelic en haar lokale cultuur. Het personeel van het Gaelic Centre ervaart veel steun van Rachel bij het promoten van het Gaelic. Bij de 20e verjaardag van het ICCI (Ionad Chaluim Chille Ìle: The Islay Gaelic Centre) gaf ze een klinkende whiskyproeverij.

Ter voorbereiding van het 25-jarig jubileum van de NYC Tartan Day Parade in april 2023 is Rachel momenteel druk met het organiseren van een bezoek van de Islay Whisky Academy aan New York.

Mocht u contact willen zoeken met Rachel dan kan dat via rachel@islaywhiskyacademy.scot

'Promoting Gaelic through whisky' was originally published by editor Brian Palmer of the Ileach on December 3, 2022 and translated by Leg before Wicket with permission.