Kan rogge een nieuw hoofdstuk inluiden voor whisky van Islay?

Afgelopen jaar bracht de Ileach het nieuws dat Diageo’s Port Ellen Maltings mogelijk de levering van gemoute gerst aan de distilleerderijen op Islay zou beperken. Het zou hier Lagavulin, Caol Ila en spoedig ook Port Ellen treffen. Op deze manier zou Diageo ook andere klanten op Islay ‘aan de kant zetten’. 

'Rye's up' was originally published by editor Brian Palmer in Issue 50|10 of the Ileach on 25 February, 2023 and translated by LegBeforeWicket with permission.

Krapte

Een en ander zou het gevolg zijn van beperkte gerstvoorraden, een probleem dat ook graantoevoerbedrijven op het vasteland hebben. Het leidde tot de situatie dat een aantal distilleerderijen hun uiterste best moest doen om de voorraad op peil te houden om zo te kunnen blijven produceren.

Islay rye

Maar moet whisky alleen met water, gist en gerst gemaakt worden? In veel country & blues teksten komen de woorden rye whiskey voor. Aan de overkant van de oceaan lijkt dit vaste prik. Zou rogge het antwoord kunnen zijn? En zo ja, zou het op Islay geteeld kunnen worden? Het antwoord op beide vragen is ja. In 2017 heeft Bruichladdich Distillery haar eerste batch rogge whisky gedistilleerd. Het graan werd geteeld door Andrew Jones van Coull Farm dichtbij Saligo Bay aan de noordwestkust van Islay. Bruichladdich’s Head Distiller Adam Hannett vertelde ons onlangs dat ze deze eerste rogge expressie later deze maand op de markt zullen brengen als 5 y.o  Maar kan deze rye whisky ook een ‘single Islay malt’ genoemd worden?  Volgens Adam kan het Scotch genoemd worden maar geen single malt omdat er twee granen in de mashbill zitten: 55% rogge en 45% gerst van Islay. ‘Het is dus een single grain whisky. De ‘single’ in single grain whisky verwijst naar de single distillery’.  

Schotse Rye whisky

Volgens Amanda Schuster (freelance schrijver met een focus op drank) kan rogge toegankelijker zijn dan andere whiskystijlen. ‘Afhankelijk van het talent en de ervaring van de distiller op het gebied van productie en blending kan rogge op een jongere leeftijd gedronken worden dan bourbon en single malt’. Ondanks het feit dat de Schotse regering het voornemen heeft om elke vorm van alcohol marketing aan banden te leggen, is het duidelijk dat de Schotse whiskyindustrie een behoorlijke groei doormaakt. Het feit alleen al dat er op Islay drie nieuwe distilleerderijen op stapel staan, is daar een bewijs van.  Is de markt voor Schotse roggewhisky een zelfde als die van de meer traditionele dram. En zo niet, op welk segment in de markt richt Bruichladdich zich dan? ‘We richten ons eigenlijk helemaal niet op een speciale doelgroep’ , voegt Adam toe. ‘Deze uitgave is bedoeld om te onderzoeken of we op een duurzame en interessante manier kunnen variëren en samenwerken met landbouwers. Het rogge-experiment is een manier om meer wisselbouw te realiseren met graan van Islay’.

Nieuwe smaken

‘Volgens Matt Klette, een onafhankelijke Noord-Amerikaanse zakenman, wordt de meeste rye whiskey gemaakt met Beiers graan (Bavarian grain) dat een fris en kruidig smaakprofiel oplevert. Het is daarom erg interessant voor whiskyliefhebbers welke smaken dit locale graan afgeeft. Er zijn andere Schotse distillateurs die dezelfde weg bewandelen. Bruichladdich is echt niet de eerste’. De eerste Schotse distilleerderij die haar rye whisky uitbracht, was Arbikie uit de Highlands. Oprichter David Stirling gaf toe dat rogge vooral groeit in lange periodes van droog weer. ‘Dit is in ons Schotse klimaat- zeker aan de westkust – een uitdaging’.   

Bewerkelijk

Andrew Jones ‘Eigenlijk zit er weinig verschil in het telen van rogge of gerst. Rogge moet alleen eerder gezaaid worden en later geoogst. Bij het telen van rogge moeten we ook PGRs (LBW: plant growth regulators) gebruiken anders groeit de rogge te hoog en kan het plat slaan. Dit laatste gebeurde de eerste keer dat we het teelden. Momenteel telen we een wintervariant omdat alle lentevarianten een beperkte groei hebben. Dat komt ook door de meststoffen die we aan de planten moeten toevoegen. Dus we telen nu rogge in de winterperiode. Zoals je weet, zijn de winters op Islay ons nooit echt gunstig gezind. We krijgen geen hoge opbrengsten, maar net genoeg’.    

Renegeration Project   

‘Experimenteren’ schijnt het toverwoord te zijn in het Laddie Project. Hierbij is de vatenopslag zogezegd Adam’s oester. ‘Ik wilde vooral variatie in de vaten die we vullen om zo ook meer variatie in onze smaakprofielen te krijgen en om tevens te leren van dit rijpingsproces. We hebben drie typen van Amerikaanse eikenhouten vaten gevuld. Twee varianten virgin oak waren ‘toasted’ in plaats van ‘charred’’. Dit is normaal gebruik bij Amerikaanse rye– en ex-bourbon vaten. De eerste release van onze single grain zal niet de gehele voorraad uit 2017 zijn. We laten nog vaten liggen om te zien hoe deze zich ontwikkelen. Ook hebben we in 2019, in 2021 en in de laatste maanden van 2022 rogge gedistilleerd. Hiermee hebben we de afgelopen jaren verschillende soorten vaten gevuld en wisselende produktietechnieken toegepast om te zien hoe dit uitpakt’. Adam onderstreept nog eens dat het Bruichladdich’s rye whisky project met name is bedoeld om samen te werken met locale telers. ‘Het gaat in de eerste plaats om het verbeteren van de wisselbouw en het bevorderen van diversiteit’.

Bruichladich’s ‘Renegeration Project’ zal later deze maand op de markt komen.

Adam:

‘Karakter: Risico en beloning. Baanbrekend. Opwinding die onze vaardigheden als distillers op de proef hebben gesteld. Het aanleren van nieuwe technieken met onze Victoriaanse apparatuur. Het creëren van deze unieke spirit – gemaakt van rogge van Islay – die resulteerde in een smaakprofiel dat we nog niet eerder hebben ervaren’.